Wijze lessen
12 bouwstenen voor effectieve didactiek
Het boek lezen?
U kunt het boek gratis downloaden of een gedrukte versie bestellen bij Ten Brink Uitgevers of bij bol.com. Het is ook bij meerdere boekhandels te koop.
Een vorming boeken?
We verzorgen vormingen op basis van de bouwstenen uit het boek Wijze Lessen met tal van concrete praktijkvoorbeelden.
Extra voorbeelden, beeld- en videomateriaal
U vindt hieronder bij elke bouwsteen (BS) extra praktijkvoorbeelden, beeld- en videomateriaal.
Bouwsteen 1: Activeer relevante voorkennis
SAMENGEVAT – Wat je al weet, bepaalt wat en hoe snel je leert. Herhaal op een actieve wijze de voorkennis die de leerling nodig heeft om de nieuwe leerstof te begrijpen. Zo geef je meteen een kapstok om nieuwe leerstof te verbinden aan de eerder geleerde leerstof en richting te geven aan het verdere verloop van je les. Nieuwe informatie onthoud je immers beter wanneer ze kleeft aan voorkennis. Organiseer die nieuwe leerstof ook binnen een abstract, algemeen en omvattend kader.
In de klas
- Herhaal op een actieve wijze de voorkennis die leerling nodig heeft om de de nieuwe leerstof te begrijpen.
- Bied een kapstok om nieuwe leerstof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van je les.
- In het boek vind je concrete voorbeelden over hoe voorkennis te activeren.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die het activeren van voorkennis kunnen ondersteunen.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe je voorkennis activeert met Smartschool Live en/of Padlet.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- Voorkennis activeren als belangrijke stap om de moedertaal te leren (Engelstalig artikel).
- Vernieuwenderwijs noemt zes werkvormen voor het activeren van voorkennis.
- Auteur Daniel Muijs in Klasse over het belang van (vak-)kennis.
- ‘Knowledge is Good’. Een Engelstalig artikel van Daniel Willingham (AfD, American Federation of Teachers) over hoe voorkennis helpt en versnelt bij begrijpend lezen.
- In deze folder van de CED-Groep vind je handvatten en voorbeelden om met de voorkennis van je leerlingen aan de slag te gaan.
- Een Podcast met Pedro Debruyckere over het activeren van voorkennis.
- Er bestaan al ontzettend veel bronnen, waaronder bijvoorbeeld kennisclips op youtube, die je kan gebruiken om voorkennis te activeren. Wil je zelf een filmpje maken met screencast-o-matic? Dit gebruiksvriendelijke programma zet je op weg.
Bouwsteen 2: Geef duidelijke, gestructureerde en uitdagende instructie
SAMENGEVAT – Besteed voldoende tijd aan duidelijke, gestructureerde en uitdagende instructie. Als leerlingen niet begrijpen wat er geleerd moet worden, wordt leren lastig. Afgebakende lesfasen en doelen brengen structuur. Uitdagende doelen en een snel lestempo in een warm leerklimaat motiveren je leerlingen.
In de klas
- Afgebakende lesfasen en doelen brengen structuur.
- Stel uitdagende doelen waar je veel verwacht van elke leerling.
- Een warm leerklimaat motiveert je leerlingen.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die helpen bij structureren en verduidelijken van leerstof.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Christophe Keyenberg (leraar in het Heilig Graf te Turnhout) vertelt in deze video hoe hij duidelijke, gestructureerde en uitdagende instructie geeft met SmartSchool Live, hoe infographics structuur kunnen brengen en hoe je interactie inbouwt in je instructiemoment.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- John Hattie vertelt over leerdoelen en succescriteria.
- In deze video vertelt Will Thalheimer ons over de mythen die de ronde doen over leerdoelen. Moet je leerdoelen altijd delen met je leerlingen? Bestaan er vaste formuleringen voor leerdoelen?
- Deze (Engelstalige) blog van The Learning Scientists Weekly gaat over het toevoegen van vragen aan teksten
- Een blog van Tom Bennett die een aantal tips heeft over hoe routines en regels in te stellen vanaf de eerste les. Je vindt er ook een link naar een uitgebreid rapport over effectief klassenmanagement.
- Education Endowment Foundation schreef deze best-evidence-gids over hoe te werken aan effectief gedragsmanagement. Hieronder zie je de zes aanbevelingen, waarbij een aantal strategieën duidelijk verwijzen naar het helend effect van routine, regelmaat en een warm klasklimaat.
- Starten we elke les met een leerdoel? Of toch niet? Een artikel op Vernieuwenderwijs over de zin (en onzin) van het starten van de les met lesdoelen.
- ‘If we talk six minutes less, students learn more’ (Ruhl, Hughes & Schloss, 1987). Hoe deze stelling kan verklaard worden, lees je in deze onderwijstip van ECHO (het Expertisecentrum van UA).
Bouwsteen 3: Gebruik voorbeelden
SAMENGEVAT – Op het moment dat leerlingen hun eerste stappen zetten in het verwerven van nieuwe kennis of vaardigheden, is het effectief om te werken met voorbeelden. Zo’n voorbeeld kan een uitgeschreven uitwerking van een oefening zijn, de leraar die de nieuwe vaardigheid demonstreert, of concrete voorbeelden bij een abstract begrip. Belangrijk daarbij is om de genomen stappen te verklaren, samen met de achterliggende principes. Stimuleer leerlingen ook om voorbeelden zelf te proberen verklaren en te vergelijken.
In de klas
- Gebruik uitgewerkte voorbeelden die uitleggen hoe een oefening wordt opgelost.
- Demonstreer een nieuwe vaardigheid aan je leerlingen.
- Illustreer de leerstof met concrete voorbeelden.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die helpen bij het structureren en verduidelijken van leerstof.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout geeft je in deze video een uitgewerkt voorbeeld van hoe hij met voorbeelden werkt in Smartschool Live.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- Dit artikel toont een didactisch gerichte theorie van example-based learning, die theoretische uitgangspunten en bevindingen uit drie onderzoeksgebieden integreert: leren van uitgewerkte voorbeelden, observationeel leren en analytisch redeneren.
- Concrete voorbeelden gebruiken bij het studeren in deze blog van the Learning Scientists.
- Jawel, een uitgewerkt voorbeeld over hoe je uitgewerkte voorbeelden kunt creëren. Te downloaden via de ResearchGate pagina van de auteur.
- Een blog van auteur Paul Kirschner over het gebruiken van uitgewerkte voorbeelden: ‘Houston, wij hebben een probleem‘.
- De BiologieAcademie biedt gratis online lesmateriaal aan op elk niveau. De instructievideo’s stellen de leerlingen in staat om in hun eigen tempo te studeren, binnen en buiten het klaslokaal. Er bestaan meerdere online cursussen, voor verschillende vakken, sommige gratis, andere betaald…
- Dit Engelstalige artikel bespreekt vanuit cognitief en sociaal-cognitief oogpunt uitgebreid waarom example-based leren effectief is, voor welke soorten taken en leerlingen het effectief is en hoe voorbeelden moeten worden ontworpen.
- Dit Nederlandstalig artikel van Marcel Schmeier over leren van uitgewerkte voorbeelden voor rekenen in het primair onderwijs – (basisonderwijs).
Bouwsteen 4: Combineer woord en beeld
SAMENGEVAT – Leerlingen slaan informatie die zowel via woorden als beelden wordt gepresenteerd, gemakkelijker op dan wanneer alleen maar woorden worden gebruikt. Dit principe is gebaseerd op het feit dat verbale en visuele informatie volgens twee afzonderlijke (maar gelijktijdig werkende) processen in het werkgeheugen verwerkt worden en vervolgens in het langetermijngeheugen geïntegreerd. Dat maakt het leren minder belastend en effectiever.
In de klas
- Verrijk woorden met beelden maar zorg niet voor overbelasting.
- Hou rekening met de multimedia-principes in je lessen.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die helpen bij structureren en verduidelijken van leerstof.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe hij woord en beeld combineert in Smartschool Live en op welke websites hij de beste gratis foto’s voor zijn lessen vindt.
- Inge De Cleyn, ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- Een korte samenvatting voor de richtlijnen voor multimedialeren in dit Nederlandstalig filmpje.
- Oliver Caviglioli geeft in dit filmpje een inleiding over dual coding theory.
- Op deze website vind je een overzicht van de belangrijkste multimediaprincipes van Richard Mayer, met voorbeelden en verdiepende informatie.
- ‘The Learning Scientists’ zijn vier wetenschappers in de cognitieve psychologie die zich al jaren verdiepen in ‘The Science of Learning’ en die onderzoek naar leren op een toegankelijke wijze proberen vertalen voor leerlingen, leraren en ouders. In deze laatste van een reeks van zes interessante podcasts focussen ze op enkele veelgestelde vragen over dual coding.
- Deze blog bevat tien veelvoorkomende maar discutabele redenen om multimediaal leren te gebruiken.
Bouwsteen 5: Laat leerstof actief verwerken
SAMENGEVAT – Productieve strategieën verplichten de leerling om leerstof actief te herkneden. De leerling creëert een nieuw bijproduct, zoals een verklaring, een samenvatting of een schema. Daardoor onthoudt die meer dan door de leerstof op een meer passieve wijze te ‘consumeren’ door bijvoorbeeld alleen maar te herlezen. Actief verwerken kan individueel maar ook in samenwerking. Belangrijk is om deze strategieën op het juiste moment te gebruiken en om ze ook aan te leren.
In de klas
- Laat leerlingen schema’s of mondelinge samenvattingen maken in de les.
- Laat leerlingen leerstof verklaren aan zichzelf of aan anderen.
- Neem de tijd om deze strategieën aan te leren aan je leerlingen.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die het activeren van voorkennis kunnen ondersteunen.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe je leerstof actief kan laten verwerken met Smartschool Live en/of Padlet.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- In dit filmpje wordt de jigsawmethode concreet toegepast.
- Hier vind je een lijst van activerende werkvormen. Denk na welke productieve en actieve denkprocessen aan bod komen tijdens de werkvorm.
- Samenvatten en dual coding gaan samen in dit artikel op Vernieuwenderwijs.
- Wil je een schema, diagram of ander soort figuur maken, dan kunnen online tools je daarbij helpen.
- Hoe je de Cornell-methode bij het samenvatten kunt gebruiken, leer je hier.
Bouwsteen 6: Achterhaal of de hele klas het begrepen heeft
SAMENGEVAT – Als je wilt dat je leerlingen leren, is het van groot belang dat leerlingen betrokken blijven. Leerlingen haken soms af omdat de leerstof bijvoorbeeld te moeilijk is of zij de aangereikte oefeningen te moeilijk of te gemakkelijk vinden. Om dit te voorkomen is het nodig om met grote regelmaat na te gaan of je leerlingen hebben begrepen en onthouden wat je beoogt met je uitleg, opdracht en begeleiding. Dit kan door goede vragen te stellen, opdrachten met voldoende moeilijkheid aan te bieden en activiteiten in te zetten om informatie te verzamelen van de hele klas.
In de klas
- Stel regelmatig vragen die informatie opleveren over de mate van begrip.
- Staar je niet blind op een bepaalde presentatie van leerlingen op een bepaald moment in je les: leren is langetermijnwerk.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die het activeren van voorkennis kunnen ondersteunen.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe je kan achterhalen of de klas het begrepen heeft met Smartschool Live en/of Padlet.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- Tom Sherrington schreef deze geweldige blogpost over vraagstelling (Engelstalig)
- Met oefentests kan je checken of alle leerlingen het begrepen hebben!
- Dylan Wiliam vertelt over het waarom en hoe van vragen stellen.
- Tips om leerlingen meer en vooral betere vragen te laten stellen in dit artikel op Vernieuwenderwijs.
- In deze blog deelt Harry Fletcher Wood drie voordelen en twee nieuwe ideeën over het gebruik van exit-tickets. Vervolgens deelt hij ook twee nieuwe ideeën, waarbij het exit-ticket wordt besproken als een ‘inkapselingstaak’ voor de les, en het effect dat exit-tickets kunnen hebben op het behoud van studenten.
- Diagnostische vragen stellen – Dylan Wiliam vertelt hoe het aan te pakken.
- Tom Sherrington schreef dit interessant artikel over het onderwijsleergesprek, en waarom we NIET moeten vragen naar dingen die leerlingen nog niet kunnen weten.
- The Classroom experiment was een Britse documentaire over hoe Dylan Wiliam een klas overnam om in te zetten op formatief evalueren (aflevering één en twee)
Bouwsteen 7: Ondersteun bij moeilijke taken
SAMENGEVAT – Leerlingen begeleiden is een belangrijk kenmerk van goed les geven. Wanneer leerlingen opdrachten nog niet zelfstandig aan kunnen, is tijdelijke, individuele en aanpasbare steun van de leraar noodzakelijk. Dat proces wordt ook wel ‘scaffolding’ genoemd. Naarmate de leerling bekwamer wordt, vermindert de ondersteuning van de leraar.
In de klas
- Begeleid leerlingen wanneer ze hun eerste stappen in de leerstof zetten.
- Naarmate de leerling bekwamer wordt, vermindert de ondersteuning van de leraar.
- Bied zelfstandige oefenkansen wanneer je de leerlingen daartoe in staat acht.
- In het boek vind je concrete voorbeelden over hoe voorkennis te activeren.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die het activeren van voorkennis kunnen ondersteunen.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe je je leerlingen kan ondersteunen bij moeilijke taken met Smartschool Live en/of Padlet.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- In deze Engelstalige blog worden zes scaffolding-strategieën besproken die je in elke les kunt gebruiken.
- Janneke van de Pol legt op leraar24.nl uit hoe scaffolding in de klas wordt gebruikt.
- David Didau toont aan de hand van een navigatiesysteem hoe de timing van feedback het leren kan ondersteunen of hinderen.
- Vijf strategieën om te werken aan scaffolding in Vernieuwenderwijs.
Bouwsteen 8: Spreid oefening met leerstof in de tijd
SAMENGEVAT – Wanneer je met nieuwe leerstof gaat oefenen, werkt het voor het onthouden van de leerstof beter als je de oefeningen spreidt in de tijd over meerdere kortere oefensessies dan als je de leermomenten in één lange oefensessie concentreert.
In de klas
- Zorg dat basisvaardigheden en -kennis op meerdere momenten in het schooljaar worden geoefend.
- Geef huiswerk waarbij eerder geziene leerstof aan bod komt.
- Start de les met een herhaling van eerdere leerstof.
- In het boek vind je concrete voorbeelden over hoe voorkennis te activeren.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die het activeren van voorkennis kunnen ondersteunen.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe je oefening van leerstof kan spreiden in de tijd met Smartschool Live en/of Padlet.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- Een mini-college over effectief leren van Gino Camp voor de Universiteit van Nederland.
- Korte Engelstalige video van Sean Kang voor LastingLearning.com
- Blogpost van de Learning Scientists over distributed practice.
- Weekly digest van de Learning Scientists over spiral review.
- Column in Didactief over gespreid leren van Paul Kirschner.
Bouwsteen 9: Zorg voor afwisseling in oefentypes
SAMENGEVAT – Tijdens het oefenen is afwisseling vaak aan te raden. Door te variëren in oefeningtypen en leerinhouden kunnen leerlingen leren om verschillende oplossingsstrategieën te gebruiken. Daarnaast doet verandering van spijs ook eten!
In de klas
- Wissel gelijkaardig uitziende oefentypes af.
- Wissel uitgewerkte voorbeelden af met gewone oefeningen en deels-uitgewerkte voorbeelden.
- Zet productieve strategieën afwisselend in.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die het activeren van voorkennis kunnen ondersteunen.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe je kan afwisselen in oefentypes met Smartschool Live en/of Padlet.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- Robert Bjork vertelt over interleaving.
- Doug Rohrer vertelt over interleaving op basis van een baseball-experiment.
- De gratis retrieval-interleaving praktijkgids van Pooja Agarwal.
- Een artikel in AfT (American federation for Teachers) over laagdrempelige werkvormen om interleaving in de klas te gebruiken door Pooja Agarwal & Anne Agostinelli.
- Paul Kirschner vertelt in Didactief over de voordelen van interleaved practice.
- Hoe verschillende leraren interleaving inbedden in hun curriculum.
Bouwsteen 10: Gebruik toetsing als leer- en oefenstrategie
SAMENGEVAT – We denken vaak na over hoe we leerstof in de hoofden van onze leerlingen kunnen krijgen. Minstens even belangrijk is om de leerstof ook uit het geheugen te krijgen. Leerlingen laten oefenen om actief informatie op te halen uit hun geheugen versterkt hun geheugen in vergelijking met passievere technieken, zoals herlezen. Leerlingen onthouden daardoor de leerstof beter én langer.
In de klas
- Geef regelmatig oefentoetsjes in de vorm van een quiz bij aanvang of slot van de les.
- Elke opdracht waarbij je leerlingen informatie laat herinneren, is een geslaagd voorbeeld van retrieval practice.
- In het boek vind je concrete voorbeelden over hoe voorkennis te activeren.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die het activeren van voorkennis kunnen ondersteunen.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe je toetsing kan gebruiken als leer- en oefenstrategie met Smartschool Live en/of Padlet.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- Een overzichtelijke handleiding om lessen samen te vatten met de Cornell-methode. Als je de rechterkant afdekt, kun je die met behulp van de linker kolom ophalen.
- Dr. Robert Bjork (UCLA) bespreekt in deze video hoe het herinneren van feiten of gebeurtenissen kan leiden tot het vergeten van andere, verwante dingen in het geheugen.
- In deze blog vertellen vijf leraren hoe ze retrieval practice implementeren in hun klaspraktijk.
- Henry Roediger is een belangrijk cognitief psycholoog die zich verdiepte in o.a. retrieval practice. In deze video (25 min.) geeft hij meer info bij deze bouwsteen. Let op: Prof. Roediger onderging een operatie aan zijn mond en praat hierdoor ietsje … vreemd. De inhoud van het filmpje doet je dit aspect echter helemaal vergeten.
Bouwsteen 11: Geef feedback die leerlingen aan het denken zet
SAMENGEVAT – Feedback is een van de krachtigste interventies om het leren van leerlingen te bevorderen. Het doel van feedback is om informatie te geven over waar leerlingen staan en ze houvast te geven bij het behalen van de leerdoelen. Het organiseren van effectieve feedback is echter complex. Als de feedback de leerlingen niet aan het denken zet en in actie brengt, is feedback ineffectief. Dan is eerst iets anders nodig.
In de klas
- Geef feedback die leerlingen aanzet tot ‘detective-werk’.
- Directe feedback is belangrijk bij de start van het leerproces.
- Als leerlingen de feedback (nog) niet begrijpen, is extra instructie om de kennis te versterken zinvoller.
- In het boek vind je concrete voorbeelden over hoe voorkennis te activeren.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die het activeren van voorkennis kunnen ondersteunen.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe je feedback kan geven met Smartschool Live en/of Padlet die leerlingen aan het denken zet.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- Een korte animatie (Engelstalig) over het geven van feedback, gebaseerd op het werk van Hattie & Timperley en Wiliam.
- Op zoek naar meer concrete handvatten? Hier vind je twintig manieren om feedback te organiseren gericht op leren.
- In Klasse ging auteur Paul Kirschner dieper in op het feedbackvraagstuk.
- Wil je weten hoe je het doet als leraar? Lees het artikel van Peter Van Petegem in Klasse: Vraag feedback aan je leerlingen!
- Wanneer is feedback niet zinvol? René Kneyber schreef er deze blog over met verwijzing naar de enkel-, dubbel- en tripel-lusfeedback van Paul Kirschner.
- Hier vind je een korte tekst over het feedbackmodel achter het Leren zichtbaar maken-onderzoek van John Hattie.
Bouwsteen 12: Leer je leerlingen effectief leren
SAMENGEVAT – Als leraar kun je de voorgaande elf bouwstenen gebruiken om je lessen effectiever, efficiënter en aangenamer te maken, maar er zijn ook veel handvatten die leerlingen helpen om zélf hun leren op een efficiënte, effectieve en aangename wijze te organiseren. Leer je leerlingen hoe ze hun eigen leren kunnen plannen, monitoren, evalueren en bijsturen en welke leerstrategieën ze het beste kunnen gebruiken wanneer ze zelfstandig aan het studeren zijn.
In de klas
- Leer leerstrategieën expliciet aan.
- Koppel leerstrategieën telkens aan concrete inhouden. Leerlingen leren door iets te leren.
- Een warm leerklimaat motiveert je leerlingen.
Online leertechnologie
- Deze blog van Wilfred Rubens biedt een overzicht van tools die helpen bij structureren en verduidelijken van leerstof.
- De Engelse vertaling van bovenstaande blog door Mirjam Neelen, Paul Kirschner en Tine Hoof.
- Leraar Christophe Keyenberg van het Heilig Graf in Turnhout toont in deze video hoe je je leerlingen effectief kan leren leren met Smartschool Live en/of Padlet.
- Inge De Cleyn, pedagogisch ICT-coördinator bij GO! Scholengroep 5 en initiatiefnemer van Klasveren vzw, maakt je graag wegwijs in de verschillende digitale toepassingen bij deze bouwsteen.
Nieuwsgierig naar meer?
- Korte Engelstalige video van Michael Serra voor LastingLearning.com over metacognitie bij studenten.
- Korte Engelstalige video van Katherine Rawson voor LastingLearning.com over effectieve cognitieve strategieën.
- Mini-college over effectief leren van Gino Camp voor de Universiteit van Nederland.
- Engelstalig rapport met zeven aanbevelingen om zelfregulatie en metacognitie te onderwijzen.
Binnenkort is het boek Wijze Lessen ook in Engelse vertaling verkrijgbaar!
